ارزیابی حسی یک روش علمی است که برای آشکارسازی اندازه گیری، تحلیل و تفسیر واکنش های حسی افراد به محصولات غذایی از طریق حواس پنجگانه (بینایی، بویایی، چشایی، شنوایی و لامسه) به کار می رود.
آشکارسازی
نیازمند روش های تحقیق دقیق و مخصوص است. در این مرحله، دستورالعمل هایی برای آماده سازی و سرو نمونه باید تحت شرایط کنترل شده باشد تا تاثیر عوامل ناخواسته و مزاحم به حداقل برسد. برای مثال، افراد در یک آزمون حسی غالبا در کابین های جداگانه قرار می گیرند تا به قضاوت خودشان متکی باشند و تحت تاثیر نظر دیگران قرار نگیرند. نمونه ها باید با استفاده از اعداد تصادفی کد گذاری و سرو شوند. درجه حرارت نمونه، حجم، زمان و … باید استانداردسازی شوند.
اندازه گیری
علمی است که با جمع آوری داده های عددی، به ایجاد روابط مشخص و قانونی بین ویژگی های محصولات و ادراک انسان می پردازد. اندازه گیری واکنشهای انسان به محصولات غذایی مستلزم ابزارهای اندازه گیری کمی است و به دانش مربوط به ابزارهای اندازه گیری و کاربرد آن ها، آمار، ملزومات آزمون، امکانات آزمایش و … نیاز دارد.
تجزیه و تحلیل داده ها
بخش مهم آزمون حسی تحلیل درست داده ها است. در این مرحله با استفاده از روش های آماری ارزیابی می کنند که آیا روابط مشاهده شده بین ویژگی های محصول و پاسخ های حسی واقعی هستند یا صرفا نتیجه تغییر کنترل نشده در پاسخ ها. این کار مستلزم کاربرد نرم افزارهای آماری است.
تفسیر نتایج
ارزیابی حسی دقیقا مثل یک آزمایش است. در آزمایش، داده ها و اطلاعات آماری در صورتی مفید هستند که در رابطه با فرضیه ها، دانش زمینه ای و دلالت های آن برای تصمیم گیری و نیز عمل متعاقب آن تفسیر شوند.
- Lawless, Harry T. & Heymann, Hildegarde. (1999). Sensory evaluation of food: principles and practices. Springer Science+ Business Media New York
